HOOFDSTUK 1 | OGEN
Er zijn vele manieren om ogen te tekenen. In dit hoofdstuk laat ik er een aantal zien.
DE VORM VAN HET OOG
De basisvorm van onze ogen lijkt een beetje op een amandel (links). Aan de kant van de neus ligt de traanklier. Hier is een linkeroog getekend.
Het oog wordt beschermd door de oogleden boven en onder. De iris met de pupil is meestal voor een deel verborgen. Controleer maar bij iemand die naast je zit terwijl je elkaar aankijkt. Natuurlijk ziet het oog met de oogleden er bij iedereen net weer anders uit.
Oefening 1: teken dit rechter- en linkeroog na.
Ik laat je drie verschillende manieren van kijken zien: als de iris volledig zichtbaar is kijkt het oog verbaasd, verwonderd, angstig of geschrokken (links). Als de iris en de pupil voor de helft verborgen zijn kijkt het oog bijvoorbeeld dromerig of moe (midden). Een toegeknepen oog lijkt pret te hebben (rechts).
Oefening 2: teken deze drie verschillende manieren van kijken na.
DE STAND VAN DE OGEN
Ogen kunnen horizontaal liggen maar ook een beetje schuin. In het volgende tekeningetje zijn twee gezichten aan elkaar geplakt. Zo zie je het effect van een sterk overdreven schuine stand van de ogen.
Oefening 3: teken een rijtje van dit soort gezichten aan elkaar vast. Je kunt er (misschien samen met anderen) een lange strook van maken met steeds andere ogen, neuzen en monden.
HET OOG VAN OPZIJ
Sterk vereenvoudigd is het oog van opzij een liggend driehoekje. Het bovenste ooglid is een soort afdakje. De iris wordt een streepje in plaats van een rondje. Let op: het oog ligt in de oogholte. Plak het oog dus niet tegen de profiellijn van het hoofd.
Oefening 4: teken deze sterk vereenvoudigde ogen van opzij met de wenkbrauwen en de neus erbij.
Goed
Fout
Als je het wat realistischer wil maken wordt het oog met de oogleden een beetje boller. De iris en pupil zijn nu ovaaltjes geworden.
Oefening 5: in de volgende twee tekeningen zie je hoe het oog van opzij in de oogholte ligt. Teken de voorbeelden na, neus tegen neus.
Oefening 6: Als je ogen in een portret gaat tekenen is het goed om je te leren focussen op schaduw. Daarmee kun je de holte van de oogkas en de lichte bolling van het oog en de oogleden suggereren. In het volgende schetsje van een linkeroog valt de schaduw onder de wenkbrauw en onder het onderste ooglid. Ook valt er wat schaduw onder het ‘afdakje’ van het bovenste ooglid. Zo’n bijna ‘soft focus’ tekenwijze lukt het beste met een zacht potlood zonder scherpe punt.
Het kan ook met zichtbare arcering, hier bij een rechteroog.
OGEN IN STRIPS EN TEKENFILMS
Er zijn natuurlijk veel meer manieren om ogen te tekenen. Tekenaars van strips, games en tekenfilms gebruiken ogen die passen bij hun figuren. Soms zijn een puntje en een paar lijntjes al genoeg! Ik laat je een stel voorbeelden zien.
EXTRA 1: misschien vind je het leuk om een of meer van de volgende voorbeelden na te tekenen, of hun ogen te gebruiken voor een eigen personage.
Ogen in Japanse Manga-strips of tekenfilms zijn groot en gekleurd met vaak grote witte glimlichten erin.
De volgende Manga ogen uit Japan heb ik met een zwarte fineliner getekend. Het kan natuurlijk ook met een fijn penseeltje en inkt. Let op de aparte manieren om wimpers te tekenen.
Heel bijzonder zijn de expressieve ogen van de heks uit de film Sneeuwwitje: bij de oude heks haar ronde uitpuilende ogen en bij de als koningin vermomde heks haar ‘kattenogen’. In beide tekeningen doet het hele gezicht mee met de gezichtsuitdrukking, vooral de mond en de wenkbrauwen. Wie vind jij gemener eruitzien, de heks vermomd als boze koningin of de oude heks zonder vermomming?
De oude heks uit Sneeuwwitje De heks als jaloerse koningin.
OGEN VAN DE WERELD
Bij mensen van Oost-Aziatische afkomst zijn de ogen in het algemeen anders dan die van mensen van bijvoorbeeld Westerse of Afrikaanse afkomst. Het blijft wonderlijk en mooi hoeveel verschillen er zijn tussen mensen, waar we ook vandaan komen.
DE WONDERLIJKE IRIS
EXTRA 2: Teken één oog na van iemand in je klas/omgeving. Probeer om de kleuren van de iris met laagjes kleurpotlood of transparante waterverf na te maken (het voorbeeld is getekend door een havo5-leerling).
Suggestie voor een leraar: je kunt het natekenen van andermans ogen in wisselende duo’s laten doen. De een tekent, de ander zit model en na een tijdje draai je de rollen om.