Hoofdstuk 5 | ECHTE GEZICHTEN
Voor het tekenen van echte gezichten heb je een model nodig die een tijd stil kan zitten, al kun je ook foto’s maken als hulpmiddel.
Voor een zelfportret heb je natuurlijk alleen een spiegel nodig!
Voor het tekenen van echte gezichten heb je meer nodig dan een schema met de juiste verhoudingen. Minstens zo belangrijk is de manier waarop je tekent en hoe je heen en weer kunt leren kijken tussen jouw model en je tekening. In dit hoofdstuk krijg je een aantal oefeningen voor dit doel, te beginnen met jezelf als model.
Oefening 1: Zorg voor een spiegel en eventueel een onderlegger voor je papier (bijvoorbeeld hard karton), zodat je niet per se aan een tafel hoeft te zitten om te tekenen. Teken ZONDER TUSSENDOOR NAAR JE PAPIER TE KIJKEN jouw spiegelbeeld. Houd je potlood zo ver mogelijk weg van de punt vast. Zorg dat je potlood tijdens het tekenen in aanraking blijft met het papier, zodat alles met elkaar verbonden wordt. Verken rustig alles wat je ziet alsof je alles in jouw gezicht zacht aanraakt. Het resultaat is gegarandeerd een verrassing en zeker geen glamour portret. Het grappige is dat je toch in die tekening verborgen zit, ook al lijkt het fotografisch totaal niet.
Oefening 2: Het is leuk om oefening 1 met iemand samen doen. Ga tegenover elkaar zitten, begin tegelijk met elkaar te tekenen en laat na een tijdje de verrassende resultaten aan elkaar zien. Je kunt elkaar even corrigeren als een van de twee toch naar zijn/haar papier kijkt.
Oefening 3: Sta jezelf nu toe om tussendoor naar je papier te kijken terwijl je jezelf of iemand anders tekent. Zorg ervoor dat je niet ‘vast’ komt te zitten in je tekening; blijf dus heen en weer kijken tussen je onderwerp en je tekening. Blijf je spiegelbeeld als het ware aaien. Leg het papier in een comfortabele hoek voor je neer (afbeelding). Als je papier plat op tafel ligt krijg je al snel vervorming en moet je je hoofd teveel bewegen om heen en weer te kijken.
Het portret van een man door de kunstenaar Alberto Giacomettien is een origineel voorbeeld van een intuïtieve manier van tekenen waarbij alles in het gezicht met elkaar verbonden wordt.
TWEE SPECIALE PORTRETOEFENINGEN VAN KUNSTENAARS
EXTRA 1: TEKENEN UIT JE GEHEUGEN (KUNSTENAAR: ANASTASIA K)
Gebruik een kleine spiegel. Kijk minimaal 5 minuten naar je spiegelbeeld ZONDER TE TEKENEN! Bestudeer alles van je gezicht, nek en schouders (of slechts een deel van je gezicht). Leg de spiegel weg en teken in vijf minuten wat je je kunt herinneren. Herhaal deze volgorde: eerst vijf minuten alleen kijken, dan nog eens vijf minuten tekenen vanuit je geheugen. Ik kreeg deze oefening van Anastasia K., een kunstenares die in Rotterdam woont en werkt. Ze geeft in haar studio schildercursussen en losse workshops: https://www.art-workshop.nl/ of https://www.anastasia-k.nl
EXTRA 2: FOCUS OP SCHADUW (KUNSTENAAR: SIEGFRIED WOLDHEK)
Maak een foto van jezelf of iemand anders in close-up (hoofd, gezicht, nek en iets van de schouders). Zorg voor sterk licht van opzij zodat je duidelijke schaduwen krijgt. Verander de foto op je camera of computer in zwart-wit. Teken het gezicht van de foto eerst in lijn na (uiterst links). Roteer de foto en je tekening vervolgens 180 graden* (tweede van links). Teken op je omgekeerde tekening eerst de donkerste schaduwvormen. Ga daarna verder met de ‘middentonen’ (alles tussen de lichtste en donkerste plekken). Let op de overgangen tussen donker, half donker en licht. Nauwkeurig weergegeven licht-donker contrasten kunnen essentiëler zijn voor een gelijkenis dan correct getekende details. Deze oefening komt uit de portretcursus van de meester-illustrator/portrettist van de NRC, Siegfried Woldhek. Je kunt zijn uitgebreide portretcursus online aanschaffen via: https://www.woldhek.nl.of https://www.pronkacademie.nl
*Door op zijn kop te werken zul je je beter concentreren op licht en donker in plaats dat je je fixeert op de gelijkenis
