Hoofdstuk 10 | DE OGEN
De vorm van onze ogen lijkt een beetje op een amandel. Aan de binnenkant ligt de traanklier. Vanwege de werking van licht en schaduw is de bovenrand van het oog iets donkerder getekend dan de onderrand. Het oog wordt beschermd door de oogleden boven en onder.
De iris met de wonderlijke kleuren is meestal voor een deel verborgen. Controleer maar bij iemand die naast je zit terwijl je elkaar gewoon aankijkt.
Oefening 1: teken dit rechter- en linkeroog na.
Ik laat je nu drie verschillende manieren van kijken zien: als je de iris voluit ziet kijkt het oog verbaasd, verwonderd, angstig of geschrokken (links). Als de iris en de pupil voor de helft verborgen zijn kijkt het oog kijkt dromerig, verdrietig of moe (midden). Een toegeknepen oog lijkt een beetje pret te hebben of te staren (rechts).
Oefening 2: teken deze drie verschillende manieren van kijken na en misschien verzin je er nog meer.
Ogen kunnen een beetje schuin staan zoals bij de filmster Audrey Hepburn (tekening van mijn dochter Frouke van der Erve).
In het tekeningetje ernaast met twee gezichten aan elkaar geplakt zie je het effect van een sterk overdreven schuine stand van de ogen.
Oefening 3: teken op een smalle strook papier een hele rij van dit soort gezichten aan elkaar vast. Wie maakt de langste rij?
Vanaf de zijkant kun je goed zien dat het oog een bolle vorm is in een oogholte. De iris en pupil zijn nu geen cirkels meer maar ovaaltjes.
Oefening 4: teken deze twee voorbeelden na, neus tegen neus.
Als je het oog ook van de voorkant boller wil laten lijken heb je schaduw of kleurverschillen nodig. Hier is dat gedaan met een zacht (2B) potlood.
Oefening 5: probeer zo’n oog met schaduw te tekenen. Met een (kneed)gummetje kun je te donkere lijnen/schaduwen weer wat lichter maken.
Als het hoofd een beetje gedraaid is (zoals in veel portretten) wordt het achterste oog wat smaller dan het voorste oog. In de volgende schets is het rechteroog (voor ons links) smaller getekend dan het linkeroog. Meet maar na!
Tekenaars van strips, games en tekenfilms gebruiken ogen die passen bij hun figuren en het verhaal. Soms zijn een puntje en een paar lijntjes al genoeg! Ik laat je een stel voorbeelden zien.
Oefening 6: misschien vind je het leuk om een of meer van de volgende voorbeelden na te tekenen of hun ogen te gebruiken voor een eigen personage. Bestudeer ook eens de ogen van je favoriete personages in strips, games en tekenfilms.
Ogen in Japanse Manga-strips of tekenfilms zijn groot en gekleurd met vaak grote witte glimlichten erin. Ook bij Manga-ogen is de bovenrand van het oog meestal het duidelijkst.
De volgende Manga ogen uit Japan zijn met een zwarte fineliner getekend. Let op de aparte manieren om wimpers te tekenen.
Heel bijzonder zijn de ‘sprekende’ ogen van de heks uit Sneeuwwitje: bij de oude heks haar uitpuilende bolle ogen en bij de als koningin vermomde heks de schuine ogen. Let op hoe belangrijk de wenkbrauwen zijn voor de gezichtsuitdrukking (zie ook de les Gezichtsuitdrukkingen). Wie vind jij gemener eruitzien, de heks vermomd als boze koningin of de oude heks zonder vermomming?
De oude heks uit Sneeuwwitje De heks als jaloerse koningin.
Er zijn op de wereld geen twee mensen met precies dezelfde ogen, niet eens binnen dezelfde familie. Ook zijn de ogen van mensen van Oost-Aziatische afkomst ogen in het algemeen anders dan de ogen van mensen van Westerse of Afrikaanse afkomst. Het blijft wonderlijk en mooi hoeveel verschillen er zijn tussen mensen, waar we ook vandaan komen.
Extra:
je hebt in dit hoofdstuk een aantal voorbeelden van ogen gezien en nagetekend. Teken nu echte ogen na van iemand in je klas/omgeving. Je kunt ook een keer proberen om de kleuren van de iris met laagjes kleurpotlood of transparante waterverf na te maken (het voorbeeld is getekend door een havo-leerling).
Advies aan de leraar: je kunt deze oefening in steeds wisselende duo’s laten doen. De een tekent, de ander zit model en na een paar minuten draai je de rollen om. Daarna schuift iedereen een plekje door. Iedere leerling heeft dan aan het eind een blad vol ogen van klasgenoten (misschien wel met heel klein de naam erbij geschreven). In de resterende tijd kun je de leerlingen een of meer van de getekende ogen verder laten afmaken/inkleuren.