HOOFDSTUK 7 | MEESTERWERKEN
MEESTERWERK 1: De grote vissen eten de kleine
Deze tekening van Pieter Brueghel uit 1556 gaat over het spreekwoord ‘De grote vissen eten de kleine’. Een man in een bootje wijst zijn kind op de reusachtige dode vis. Een visser snijdt met een enorm mes de buik van de vis open. Uit de bek en de maag glibberen talloze kleinere vissen die op hun beurt nog kleinere vissen in hun bek hebben. De man legt de betekenis uit aan het kind: “Gulzige vissen zijn net als hebzuchtige mensen die arme mensen uitbuiten. Maar gulzigheid leidt nergens toe. Kijk maar naar de grootste vis: hij heeft het meest gegeten van iedereen en hij raakt alles weer kwijt.” De voorstelling verwijst naar de bijbel waarin staat dat het verkeerd is als rijke mensen arme mensen uitbuiten. Er zitten grappige vondsten in de tekening zoals rechts een vis met de benen van een mens. Hij loopt snel weg in de hoop dat niemand de vis uit zijn bek steelt.
In 1557 werd de tekening door Pieter van der Heyden heel knap nagemaakt in een gravure. Voor een gravure wordt de voorstelling eerst in metaal of hout getekend. Daarna kun je er in spiegelbeeld zoveel afdrukken van maken als je wil, los of in boeken. Er waren in die tijd nog geen foto’s dus gravures waren de manier om afbeeldingen te verspreiden. Bij de man die het kind wijst op de vissen staat ook heel klein het Latijnse woord ‘Ecce’, dat betekent ‘Kijk!’. In deze gravure zijn alle details nog duidelijker te zien dan in het originele ontwerp van Brueghel.
Extra: misschien wil je ook proberen om te tekenen hoe grote vissen of andere wezens kleinere wezens opslokken. Ik laat je een paar tekeningen van leerlingen zien over dit onderwerp.
Meesterwerk 2: De Kraak
Een tweede voorbeeld is ‘De kraak’, een fabeldier. Het is een octopus die zo groot is dat hij zelfs hele schepen kan aanvallen. Hij komt in spannende verhalen voor zoals ‘20.000 mijlen onder zee’ van Jules Verne, een boek met prachtige gravures. In een van de gravures wordt een man gegrepen door een van de acht armen van de kraak. Hieronder zie je nog meer gravures van de kraak. Doordat de mensen en schepen in verhouding klein zijn getekend wordt de octopus gigantisch, net als de reusachtige kip aan het begin van deze les. Een kraak komt ook voor in de Disney film ‘Pirates of the Caribbean’ uit 2006.
De gravures zijn van Alphonse de Neuville, Pierre Denys de Montfort en Edgar Etherington.
Als je dit soort mythische dierenmonsters ook zo spannend vindt dan zijn Scylla en Charybdis echt iets voor jou! Het zijn twee monsters uit ‘De Odyssee’, een reisverhaal uit de Griekse mythologie. De Nederlandse schrijfster Imme Dros heeft het verhaal prachtig naverteld in haar boek ‘Griekse mythen’.