Hoofdstuk 4 | MEESTERWERKEN
‘DER WATZMANN’, CASPAR DAVID FRIEDRICH (1825)
Net als bergbeklimmers kunnen ook schilders gefascineerd zijn door bergen. Een voorbeeld is het schilderij ‘De Watzmann’ van de Duitse schilder Caspar David Friedrich uit 1825. De Watzmann is een echt bestaande berg in Zuid-Duitsland. Foto’s waren er in die tijd nog niet dus Friedrich heeft echt eerst heel lang buiten staan tekenen om het uiteindelijke schilderij vervolgens in zijn atelier te maken. Net als het berglandschap in hoofdstuk 1 begint het schilderij vooraan met lagere heuvels. Vanuit deze plek kijken we steeds verder omhoog tot aan de besneeuwde berg in de verte. Het is waarschijnlijk nog heel lange wandeling voor je echt aan de voet van de Watzmann staat.
MONTE SAINTE VICTOIRE, PAUL CÉZANNE (1885)
De Franse schilder Paul Cézanne heeft deze berg vele malen geschilderd, steeds weer net anders. Door middel van zichtbare penseelstreken in verschillende richtingen heeft hij het landschap hier weergegeven in kleurenvlakken van verschillende grootte. De berg zelf is eerder vlak dan perspectivisch weergegeven, een zwijgend silhouet tegen het diffuse licht van een zonnige lucht met wat sluierbewolking. De schijnbare eenvoud om een landschap met in het echt oneindig veel detail terug te brengen tot subtiele kleurschakeringen is meesterlijk. Hij heeft zijn schilderijen daadwerkelijk buiten opgezet, op verschillende momenten van de dag, waardoor kleur en licht steeds weer anders waren. Dankzij de uitvinding van de verftube kon hij redelijk snel de kleuren mengen die hij voor zich zag .
DE BEROEMDSTE GOLF IN DE KUNSTGESCHIEDENIS
De beroemdste golf in de kunstgeschiedenis is ongetwijfeld die van de Japanse kunstenaar Katsushika Hokusai uit 1831. Een indrukwekkende golf met klauwachtig schuim staat op het punt om zich te storten op drie bootjes. In de lucht zie je vaag de omtrek van stapelwolken en helemaal in de verte ligt de besneeuwde top van de Japanse Fuji berg. Omdat het geen schilderij is maar een houtsnede bestaan er meerdere afdrukken van, waaronder een in het Metropolitan museum in New York en het Rijksmuseum Amsterdam.
STORM OP ZEE!
Zeestukken of marines waren heel populair in Nederland in de 17e en 18e eeuw. Verre handelsreizen over zee naar China en Indonesië waren in die tijd extreem gevaarlijk, vandaar ook schilderijen met spectaculaire golven, machtige stapelwolken en schepen in nood. In het eerste schilderij zijn zeker drie schepen in hevig gevecht met de wind en de golven. Geen enkel schip ligt recht. Je ziet in de voorgrond ook al een stuk van een afgebroken mast drijven. De stapelwolken zijn overweldigend terwijl het zonlicht de koppen van de golven betoverend verlicht.
In het tweede schilderij zit de bemanning van het schip rechts al in een reddingsboot terwijl matrozen op het schip links met gevaar voor hun leven in de masten zijn geklommen om het schip nog te redden. Ook hier een overweldigend spel van licht.
STOOMBOOT IN EEN SNEEUWSTORM BIJ DE MOND VAN EEN HAVEN, WILLIAM TURNER (1842)
Als je echt in een storm op zee verzeild zou raken kun je misschien helemaal niet meer duidelijk onderscheid maken tussen lucht en water. De Engelse schilder William Turner wilde dat een keer zelf ervaren en heeft naar aanleiding daarvan dit meesterwerk geschilderd. Tijdgenoten kraakten het aanvankelijk af als ‘zeepsop en kalk’ maar de manier van schilderen is net zo groots en stormachtig als de storm zelf. Het is een atmosferisch spektakel geworden.
